İran-Irak Savaşı, 1980-1988 yılları arasında Irak ve İran arasında yapılmış ve perde arkasında olan bir savaştır. Yaklaşık bir milyon kişinin ölümüne, 150 milyar Amerikan Doları maddi hasara, her iki ülkede de ağır yıkımlara yol açmıştır. Irak'ın zaferleri ile başlayan savaş, İran'ın direnmesiyle yıpratma savaşına dönüşmüş ve galibi olmadan sonuçlanmıştır.
Savaş öncesinde İran-Irak ilişkileri
Soğuk Savaş boyunca İran-Irak ilişkileri iyi olmadı. 1969 Nisan ayında, Amerika Birleşik Devletleri'nin de desteğini alan İran Şahı, önemli bir su yolu olan ve 1937 yılı Irak-İran sınır antlaşması ile Irak'a bırakılan Şatt-ül-Arap'ı geri almak istedi. Bu amaçla, güç gösterisi olarak gemilerini bölgeye gönderdi. 1970 yılında kesilen diplomatik ilişkiler, 1973 yılında tekrar kuruldu ve 1975'te bir antlaşma imzalandı. Buna göre iki ülke arasındaki sınır, su yolunun en derin noktasından geçecekti. Ayrıca İran, Irak'taki Kürtleri merkezî hükümete karşı desteklemeyeceğini taahhüt ediyordu. Fakat 1971 yılındaki silahlı çatışmalar sırasında İran'ın ele geçirdiği Körfez adalarından çekilmemesi, iki ülke arasındaki ilişkilerin olumlu yönde gelişmesine engel oldu.
İran'da Humeyni iktidarı
Adalar sorunu yüzünden zaten gergin olan Irak-İran ilişkileri, İran’da Şiiliğin savunucusu olan Humeyni iktidarının başa gelmesi ile iyice bozulmaya başladı. Bağdat'taki Saddam Hüseyin hükümeti, İran’daki Şii hükümetin, Irak'taki Şii çoğunluğu Sünni iktidara karşı kışkırtmasından endişe ediyordu. Bu arada Irak, İran'daki Arap bölgesi Huzistan'ı ele geçirmek fikrini savunmaya başlamıştı.
Savaşın başlaması ve ilk aşamalar
1980 yılının ortalarında, ordudaki yüksek rütbeli subayların tasfiye edilmesi ve rehineler olayıyla Amerika Birleşik Devletleri'nin düşmanlığını çekmesi dolayısıyla, İran'ın güçsüz durumda olduğu izlenimi uyanmıştı. İran'ın iki ülke arasında anlaşmazlık konusu olan bölgeden askerlerini çekmeyi reddetmesi üzerine 22 Eylül 1980'de Irak ordusu sınırı geçti. Irak, 16 Eylül'de, Şatt-ül-Arap antlaşmasını feshettiğini açıklamıştı.
Savaşın ilk günleri, baskın avantajını koruyan Irak'ın üstünlüğü ile geçti. Fakat, zamanla İran'ın direnişinin artması ile savaş karşılıklı yıpratma sürecine girdi.
Savaş
İran’ın ilk tepkisi, sadece ilerleyen Irak birliklerini değil, aynı zamanda Irak'ın Basra limanını da bombalamak oldu. Aynı günlerde Tahran ve Bağdat karşılıklı bombalandı. Eylül ayının sonunda Irak ordusu Abadan ve Hürremşehr kentlerini abluka altına almıştı, ama kış gelmeden bitirmek istediği savaşta istediği sonuca gidemiyordu. 1980 kışı boyunca yapılan barış girişimleri başarısız oldu ve 1981 Nisan ayından itibaren savaş yeniden alevlendi.
Tarih, yıpratma savaşlarında ekonomik gücünü ve insan kaynağını en uzun süre kullanabilen tarafın avantajlı olduğunu göstermiştir. İran bu uzun savaşta kendisini, stratejisini hızlı bir zafer üzerine kuran Irak’a göre daha rahat hissediyordu. Bunu bilen Irak, İran’ın ekonomik gücünü zayıflatma amacıyla saldırıya başladı.
İki ülkenin de ekonomik gücü büyük ölçüde, en büyük ihraç ürünleri olan petrole dayanıyordu. Irak, boru hatlarından petrol ihraç edebilirken İran, ihracatını büyük ölçüde Basra Körfezi’nden yapıyordu. Yani, Basra Körfezi'ndeki petrol ticaretinin kesintisiz sürmesi Irak’ın değil, İran’ın işine geliyordu. Bu sebeple Irak, petrol taşıyan İran gemilerine saldırılar düzenlemeye başladı. Benzer şekilde İran da, Irak petrol tesislerine saldırıya başladı.
Körfez petrol ticaretinin zarar görmesi, Amerika Birleşik Devletleri’nin savaşa aktif olarak katılmasına sebep oldu. ABD ve müttefikleri (Avrupa ve Japonya) büyük ölçüde Körfez petrolüne muhtaçtı ve petrol yolunun saldırıya açık olması Batı dünyası için tehlikeliydi. Körfez petrol yolunu açık tutmak için Amerika Birleşik Devletleri bölgeye bir filo gönderdi ve ABD bayrağı çekmiş Kuveyt tankerlerini korumaya başladı.
Sekiz yıl süren savaş 1988 Ağustos ayında yapılan ateşkes ile sonlandı. Ancak Birleşmiş Milletler gözetiminde yapılan barış görüşmelerinden sonuç alınamadı. İran, görüşmeler için ön koşul olarak topraklarındaki tüm Irak askerlerinin çekilmesini isterken, Irak Şatt-ül-Arap suyolu üzerinde ortak denetim kurulmasında ısrar etti. İki ülke arasındaki barış, ancak Irak’ın Kuveyt’i 1990 Ağustos ayında işgali ve ABD ile savaşa tutuşma korkusuyla İran’dan aldığı toprakları geri vermesiyle gerçekleşti.
Diğer Ülkelerin Tutumu
Avrupa ve ABD'nin tavrını belirleyici ilke İran'ın daha büyük bir petrol gücü olmasının kesinlikle kabul edilemez oluşuydu. Gerek savaş süresince gerekse İran'ın uyguladığı yıpratma savaşının ileri aşamalarında Irak Batılı ülkeler tarafından destek görmüş ve savaş İran'ın Irak'taki kritik petrol noktalarına sahip olması sürecine hiç gelmemiştir.
Diğer Arap ülkeleri de petrol piyasasında İran'ın belirleyici rolünden ve ağırlığından duydukları rahatsızlıktan ötürü Irak taraflı bir politika izlemişlerdir.
Amerika Birleşik Devletleri, İran'daki müttefiki Şah'ı devirip iktidara gelen İslami rejimden hiçbir zaman hoşnut olmamıştı. Bu sebeple, 1967 yılında diplomatik ilişkilerini kestiği Irak ile tekrar yakınlaşmaya çalıştı. Çeşitli kanallardan Irak’a silah yardımı yaptı ve büyük miktarda borç para sağladı. Irak'ın biyolojik ve kimyasal silahlar üretmesine yardımcı oldu.[kaynak belirtilmeli]
Ayrıca Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere 1986 martında, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin Irak’ın İran’a karşı kitle imha silahları (kimyasal ve biyolojik silahlar) kullanmasını eleştiren kararlar almasını, karşı oy kullanarak engelledi.[4]
Buna karşılık İsrail savaşın ilk gününden beri Arapların üstünlüğünü engellemek için bölgedeki ezeli Arap düşmanı olan İran'ı destekledi. Iran-Contra olayı ve birçok gizli anlaşmalarla İran'ın elindeki ABD yapımı silahların ve özellikle savaşın tartışılmaz üstünlüğünü sağlayan İran'a ait olan Şah Muhammed Rıza Pehlevi tarafından satın alınmış olan F-14 Tomcat'lerin yedek parçalarını temin etti. Araplar ise Suriye hariç ilk günden beri Humeyni'den aldıkları desteğe rağmen Irak bir Arap topluluğudur ve bizim kardeşimizdir diyerek İran'a karşı tavır almış ve Irak'ı desteklemişlerdir.
Türkiye ise bu savaşta tarafsız kalmayı tercih etmiş ve her iki tarafla ilişkilerini sürdürmeye devam etmiştir. İran İslam Devrimi ve devrimin ihraç edilmeye çalışıldığı gerçeği 1979'dan AKP iktidarına kadar iki ülke arasında soğuk rüzgarların esmesine neden olsa da hiç bir zaman diplomatik ve ekonomik işbirliği kesilmemiştir.
Savaşın Sonuçları
-İran-Irak Savaşı, yaklaşık bir milyon insanın hayatına mal oldu. Savaşan taraflar ufak kazançlar için ekonomik kaynaklarını tüketti. Savaşın sonucunda İran-Irak sınırı değişmedi. Savaşın etkileri yıllar boyunca hissedildi.
-İki ülkenin birbirlerinin petrol tesislerine saldırılar düzenlemesi sonucu petrol üretimi düştü, petrol fiyatları arttı.
-Savaş boyunca Irak, kendisini destekleyen devletlerden borç alarak silah satın almıştı. Bu borçları ödemekte zorlanması, 1990 yılında Kuveyt’e saldırarak oradaki petrol kuyularını ele geçirmeye çalışmasına yol açtı. Bu tavrı da Irak'ı uluslararası ilişkilerde yalnızlığa sürükledi ve desteksiz bıraktı.
İran-Irak Savaşı
Bu dersle ilgili aradığınız her şey burada!
Moderatör: Tardigrada
-
- Genel Yetkili Adayı
- Mesajlar: 166
- Kayıt: 17 May 2012 18:06
- İletişim:
Geçiş yap
- Yenidir Forum'a Hoş Geldiniz
- ↳ Forum Kuralları (FORUM RULES)
- ↳ Duyurular
- Yenidir Bilgisayar Dünyası
- ↳ Programlama Dilleri
- ↳ Visual Basic
- ↳ C Sharp(#)
- ↳ C
- ↳ C++
- ↳ Java
- ↳ Pascal
- ↳ Access
- ↳ SQL Server
- ↳ Web Tasarım
- ↳ ASP.Net
- ↳ PHP
- ↳ HTML
- ↳ Macromedia
- ↳ Flash
- ↳ Fireworks
- ↳ Dreamweaver
- ↳ Donanım
- ↳ İkinci El
- ↳ Güvenlik ve Kırıcılık
- ↳ Yararlı ve Yardımcı Yazılımlar
- ↳ Sorun giderme
- ↳ Oem Ürün Uyumluluğu ve Performans Yükseltme Yöntemleri
- ↳ İşletim sistemleri Tanıtım ve Kullanım Rehberi
- ↳ Linux
- ↳ Windows
- ↳ Bilgisayar Dünyasındaki Son Gelişmler ve Yenilikler
- ↳ Soru ve Cevap Alanı
- ↳ Bilgisayar
- ↳ Oem ürünler
- ↳ Yazılım
- Yenidir Teknoloji
- ↳ Genel Teknoloji
- ↳ Yenidir Elektrik-Elektronik
- ↳ Elektrik
- ↳ Elektronik
- ↳ Genel Elektronik
- ↳ Mikrodenetleyiciler(mikrokontroller)
- ↳ mcs51(8051)
- ↳ PIC
- ↳ Diğer
- ↳ Tasarım
- ↳ Genel
- ↳ Televizyon
- ↳ Vestel
- ↳ Beko
- ↳ Arçelik
- ↳ Philips
- ↳ Sony
- ↳ Grundig
- ↳ Telefunken
- ↳ Profilo
- ↳ Panasonic
- ↳ Samsung
- ↳ Diğer
- ↳ Digital Uydu Alıcıları (Satallite)
- ↳ Arçelik-Beko
- ↳ Next-NextStar
- ↳ Yumatu
- ↳ Yenidir Cep Telefonu ve Cep Bilgisayarı
- ↳ Cep Telefonu ve Cep Bilgisayarı
- ↳ Symbian
- ↳ Programlar
- ↳ Temalar ve Uygulamalar
- ↳ Symbian S60v5
- ↳ Symbian^3
- ↳ Yenidir Haber Merkezi
- ↳ Teknoloji Haberleri
- ↳ Güncel Haberler
- Yenidir Internet ve Ağ
- ↳ Site tanıtım
- ↳ Güvenlik
- ↳ Kullanışlı Web Site Hizmetleri
- ↳ Network Tipleri ve Kurulumları
- ↳ Modem Ayarlamaları
- ↳ TCP/İp - Dns
- Yenidir Bilgi ve Eğlence Dünyası
- ↳ Duvar Yazıları
- ↳ Hiç Duydunuz mu?
- ↳ Resim ve Animasyonlar
- ↳ Swf,Gif ve Diğerleri
- ↳ Karikatür
- ↳ Fıkra
- ↳ İgrenç Espriler
- ↳ Gariplik Ve Korku
- ↳ Değişik Şeyler
- ↳ Korku (+18)
- ↳ Nasıl Olur? Nasıl Yapılır?
- ↳ Hobi Dünyası
- ↳ Origami
- ↳ Hayatın İçinden
- ↳ Hikaye
- Yenidir Yaşam ve Sağlık
- ↳ Sağlıklı Yaşam Rehberi
- ↳ Emeklilik,Sosyal Güvence,Sigorta
- ↳ SSK
- ↳ Astronomi ve Fallar
- ↳ Kadınlara Özel Fallar
- ↳ Erkeklere Özel Fallar
- ↳ Yenidir Romantizim ve Güzel Sözler
- ↳ Şiirler
- ↳ Aşk Şiirleri
- ↳ Güzel Sözler
- Yenidir Eğitim-Öğretim
- ↳ Ödev Arşivi,Sunular,Konu Anlatımları
- ↳ Matematik
- ↳ Matematik
- ↳ Geometri
- ↳ Analitik Geometri
- ↳ Türkçe
- ↳ Türkçe
- ↳ Dil ve Anlatım
- ↳ Türk Edebiyatı
- ↳ Fen ve Teknoloji
- ↳ Fen Bilgisi
- ↳ Teknoloji Dersi
- ↳ Fizik
- ↳ Kimya
- ↳ Biyoloji
- ↳ Sosyal Bilgiler
- ↳ Sosyal Bilgiler
- ↳ Tarih
- ↳ Felsefe
- ↳ Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi
- ↳ İnkilap
- ↳ Edebi Eserler
- ↳ 9.Sınıf(Lise 1) Dersleri
- ↳ Edebiyat
- ↳ Biyoloji
- ↳ Matematik
- ↳ Biyoloji
- ↳ Kitap Özetleri
- ↳ İngilizce
- ↳ Paket Programlama Dersleri
- ↳ Coğrafya
- ↳ Kayaçlar
- ↳ Dil ve Anlatım
- ↳ Türk Edebiyatı
- ↳ Tarih
- ↳ Psikoloji
- ↳ Duyurular
- Yenidir Spor
- ↳ Futbol
- ↳ Turkcell Süperlig
- ↳ Haberler
- ↳ Süper Lig Puan Durumu
- ↳ Süper lig Takımları
- ↳ Galatasaray
- ↳ Fenerbahçe
- ↳ Beşiktaş
- ↳ Trabzonspor
- ↳ Futbolcu Biyografileri
- ↳ Basketbol
- ↳ Diğer Spor Aktiviteleri
- ↳ Dövüş Sporları ve Body Building
- Yenidir Oyun
- ↳ Bigisayar Oyunları (Online)
- ↳ Silkroad Online
- ↳ World of Warcraft
- ↳ Metin2
- ↳ Metin2 Pvp serverleri
- ↳ Metin2 Hileleri
- ↳ Metin2 Oyun Sorunları ve Çözümleri
- ↳ Metin2 İpuçları
- ↳ Knight Online
- ↳ Hikaye
- ↳ Galaxy Online 2
- ↳ Sorularınız ve Çözümleri
- ↳ Oyun Hakkında İpuçları
- ↳ Birlik Tanıtımları
- ↳ Server 1 :Büyük Ayı
- ↳ Server 2 :Küçük Ayı
- ↳ Bilgisayar Oyunları ve Hileleri
- ↳ Playstation,Nintendo Wii,PSP,PSP Emulatör Oyunları
- ↳ Oyun İncelemeleri ve İlerleme Taktikleri
- ↳ Travian
- ↳ Metin2
- ↳ Knight Online
- ↳ Oyun Demoları ve Tanıtım Videoları
- ↳ Yenidir Forum Oyunları
- ↳ Hikaye
- Yenidir Müzik ve Video
- ↳ Türkçe Pop,Rock,Klasik
- ↳ En Yeniler
- ↳ Top 10
- ↳ Alternatif Müzik
- ↳ R&B
- ↳ Dans,Techno,House
- ↳ Metal Müzik
- ↳ Yabancı Kategori
- ↳ En Yeniler
- ↳ Top 10
- ↳ Rihanna
- Yenidir Alışveriş
- ↳ Kampanya ve Fırsatlar
- ↳ Tüketici Köşesi
- ↳ Tavsiyeler
- ↳ Tüketici Sorunları
- ↳ Tüketici şikayetleri
- ↳ Ürün tavsiyeleri
- Yenidir Tarih,Sanat
- ↳ Sanat
- ↳ Kültür
- Diğer
- ↳ Diğer
- ↳ Diğer
- ↳ Serbest Kürsü